Giá cau trong nước biến động mạnh do tăng nhập khẩu, mở rộng trồng mới ồ ạt và lệ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Để phát triển bền vững, ngành cau Việt Nam cần đầu tư chế biến sâu, xây dựng thương hiệu quốc gia và mở rộng thị trường tiêu thụ. Việc quy hoạch vùng trồng và đa dạng hóa sản phẩm sẽ giúp ổn định giá cau và nâng cao giá trị xuất khẩu lâu dài.

Giá cau nội địa giảm sâu, rủi ro dư cung tiềm ẩn

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu cau hàng đầu thế giới, tuy nhiên thị trường giá cau nội địa đang xuất hiện nhiều dấu hiệu bất ổn. Trong bốn tháng đầu năm 2025, Việt Nam chi hơn 11 triệu USD để nhập khẩu cau, tăng tới 1.300% so với cùng kỳ năm trước, một nghịch lý trong bối cảnh nhu cầu nguyên liệu chế biến tăng cao, đặc biệt từ thị trường Trung Quốc.

Hiện nay, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ cau lớn nhất của Việt Nam với khoảng 60 triệu người sử dụng trầu cau hàng ngày. Tuy nhiên, do thiên tai ảnh hưởng đến sản lượng cau ở đảo Hải Nam – vùng trồng chính của Trung Quốc, nước này phải tăng cường nhập khẩu, trong đó có cau từ Việt Nam. Điều này khiến Việt Nam lại phải nhập cau từ Ấn Độ, Indonesia để phục vụ sản xuất và tái xuất.

Tình trạng này đẩy giá cau vào vòng xoáy bất ổn. Trong năm 2024, giá cau tươi từng chạm mức 80.000–100.000 đồng/kg, nhưng sau đó lao dốc chỉ còn 15.000–20.000 đồng/kg, gây thiệt hại lớn cho người nông dân. Dù vậy, nhiều địa phương vẫn ồ ạt mở rộng diện tích trồng, khiến giá cau giống tăng vọt, có nơi lên tới 150.000 đồng/cây. Tăng trưởng “nóng” không theo quy hoạch đang khiến thị trường cau đối diện nguy cơ dư cung và mất kiểm soát về giá.

Xây dựng thương hiệu – hướng đi sống còn cho ngành cau Việt Nam

Để đảm bảo sự phát triển bền vững, ngành cau Việt Nam cần vượt khỏi mô hình cung cấp nguyên liệu thô và hướng đến xây dựng thương hiệu quốc gia. Đầu tư vào chế biến sâu là bước đi quan trọng nhằm nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm cau. Trong khi các sản phẩm như kẹo cau Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường nội địa, thì doanh nghiệp Việt vẫn chưa tận dụng hết tiềm năng sản xuất trong nước.

Ngoài kẹo cau, ngành còn nhiều dư địa để phát triển sản phẩm mới như nước ép cau, tinh dầu cau, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng… Đây là những hướng đi mở ra giá trị kinh tế lớn và đưa cau Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, thay vì chỉ là nguyên liệu xuất khẩu.

Bên cạnh đó, xây dựng thương hiệu cau Việt cần có sự chung tay của Nhà nước, hiệp hội và doanh nghiệp. Cần đẩy mạnh truyền thông, phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn, xúc tiến thương mại chính ngạch và đạt các chứng nhận quốc tế như hữu cơ, GlobalG.A.P... Việc quảng bá cau Việt trên thị trường thế giới sẽ tạo dựng niềm tin và tăng khả năng cạnh tranh dài hạn.

Một yếu tố sống còn khác là đa dạng hóa thị trường tiêu thụ. Việc phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc khiến ngành cau dễ bị tổn thương trước các biến động chính sách và nhu cầu. Do đó, việc tiếp cận các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc hoặc thị trường ngách tại châu Mỹ sẽ giúp giá cau ổn định hơn và tăng sức bật cho ngành.

Cuối cùng, cần kiểm soát chặt diện tích trồng mới, tránh tình trạng mở rộng tràn lan. Việc quy hoạch vùng trồng cau hợp lý theo tín hiệu thị trường, cùng với đào tạo kỹ thuật cho nông dân, sẽ giúp nâng cao năng suất, chất lượng và đảm bảo lợi nhuận bền vững.