Nhu cầu phụ tải dự báo tăng 13%, Bộ Công Thương làm gì để đảm bảo cung ứng điện?

Quý I/2024 phụ tải tăng 11,8%

Chưa bước vào mùa nắng nóng, tuy nhiên với sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế thông qua các chỉ số tăng trưởng ấn tượng về sản xuất và xuất khẩu quý I, thì nhu cầu về điện đã có sự tăng trưởng đột biến, lên đến 11,84% so với quý I/2023.

Sự phục hồi sản xuất đã kéo theo nhu cầu phụ tải tăng cao (Ảnh minh họa: Anh Thư)

Để đảm bảo cung ứng đủ điện, nâng cao hiệu quả của nền kinh tế, thì việc đẩy mạnh thực hiện các giải pháp tiết kiệm điện đóng một vai trò quan trọng. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước xây dựng kế hoạch và đẩy mạnh việc triển khai thực hiện tiết kiệm điện theo Chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo; đẩy mạnh thực hiện Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030.

Điện là nền tảng và huyết mạch đối với sự phát triển của mỗi quốc gia, đặc biệt trong thế giới hiện đại ngày nay, vì vậy, việc bảo đảm cân bằng cung - cầu điện, cung cấp điện ổn định và liên tục trực tiếp ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng và phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia.

Lịch sử đã ghi nhận nhiều giai đoạn và thời điểm Việt Nam đối mặt với tình huống mất cân bằng cung - cầu điện. Và gần đây nhất là thực trạng thiếu điện nghiêm trọng xảy ra tại khu vực Miền Bắc trong các tháng 5-6/2023 khiến tất cả chúng ta đều phải ý thức và nhận thức sâu sắc hơn nữa về tầm quan trọng và vai trò trụ cột của việc đảm bảo an ninh cung cấp điện đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đứng trước những thách thức và bài học năm 2023, thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương, các bộ liên quan và ngành điện, theo đó trong mọi hoàn cảnh không để xảy ra thiếu điện cho phát triển kinh tế, xã hội.

Để không xảy ra tình trạng thiếu điện trong năm 2024 và các năm tiếp theo, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương đã có nhiều chỉ đạo và điều hành để Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các đơn vị liên quan tổ chức thực hiện, cụ thể: Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 17/2/2024; Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành các Quyết định phê duyệt kế hoạch cung cấp điện và vận hành hệ thống điện quốc gia năm 2024 và kế hoạch cung cấp điện các tháng cao điểm mùa khô 2024 và gần đây nhất là Chỉ thị số 05/CT-BCT ngày 28/3/2024 về việc đảm bảo cung cấp điện các tháng cao điểm mùa khô 2024.

Ông Trịnh Quốc Vũ- Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương) cho biết: Năm 2024 được dự báo là năm khó khăn đối với ngành điện do nhu cầu phụ tải điện tăng cao đột biến, nếu so với những năm trước thì chỉ trong năm 2024 nhu cầu phụ tải điện tăng 11,84%, cao hơn gấp đôi cùng kỳ năm 2023, dự báo mức tăng trưởng có thể lên mức rất cao có thể lên đến 13% trong giai đoạn cuối mùa khô của năm 2024.

Đứng trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương và EVN và các tập đoàn: Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), Dầu khí Việt Nam (PVN) thực hiện đồng bộ các giải pháp để đảm bảo cung cấp điện không để thiếu điện xảy ra trong mọi tình huống đặc biệt là mùa khô. Bên cạnh các giải pháp về đảm bảo cung ứng nhiên liệu, giải pháp vận hành an toàn, tối ưu và tin cậy các nhà máy điện và hệ thống truyền tải phân phối điện, thì giải pháp tiết kiệm điện được Bộ Công Thương đánh giá là giải pháp quan trọng góp phần đảm bảo an ninh hệ thống điện, đặc biệt là vào cao điểm mùa khô năm 2024.

Những giải pháp tiết kiệm đã được Thủ tướng Chính phủ quy định rõ trong Chỉ thị số 20 ngày 8/6/2023 về tăng cường tiết kiệm điện trong giai đoạn 2023-2025 và những năm tiếp theo, được phân định cụ thể cho từng đối tượng sử dụng điện.

Các Tập đoàn năng lượng thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao độ khả dụng các tổ máy (Ảnh điều hành sản xuất tại Nhiệt điện Hải Phòng: Xuân Tùng)

Đơn cử như cơ quan công sở cần thực hành tiết kiệm điện thường xuyên, ban hành các quy định, quy chế và quy định về trách nhiệm đối với những bộ phận phòng ban và thực hành tiết kiệm điện mọi lúc, mọi nơi như cơ quan công sở cần để chế độ điều hòa từ 26 độ C trở lên.. và đưa các chỉ số tiết kiệm điện thành các chỉ tiêu thi đua khen thưởng cũng như có hình thức nhắc nhở, phê bình nếu bộ phận phòng, ban vi phạm.

Đối với các cơ sở sản xuất, cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp như: Hạn chế sử dụng điện vào giờ cao điểm, chuẩn bị nguồn điện diesel dự phòng trong tình huống khi mà hệ thống điện căng thẳng về công suất khả dụng, gây ra nghẽn mạch; doanh nghiệp sản xuất có tiêu thụ điện từ 1 triệu kWh/năm trở lên phải thực hiện tiết kiệm ít nhất được 2% điện năng /tổng sản lượng tiêu thụ điện mỗi năm.

Đối với các trung tâm thương mại, hệ thống chiếu sáng ngoài trời, quảng cáo... Chỉ thị 20 cũng đưa ra giải pháp và mục tiêu cụ thể, rõ ràng cho từng đối tượng để thực hiện. "Hiện chúng tôi đang phối hợp với EVN, các Tổng công ty điện lực, các đơn vị cung cấp các giải pháp, công nghệ quản lý để tiết kiệm điện thông qua Mạng lưới Tiết kiệm điện Việt Nam, qua đó truyền tải được thông điệp, sáng kiến cũng như điển hình các doanh nghiệp thực hiện tốt về tiết kiệm điện đến toàn thể cộng đồng người dân và doanh nghiệp", ông Trịnh Quốc Vũ cho biết.

"Thông điệp mà Bộ Công Thương muốn gửi tới tất cả các khách hàng và doanh nghiệp, chúng ta hãy chung tay tiết kiệm điện để chúng ta có đủ điện sử dụng trong năm 2024 cũng như các năm tiếp theo", ông Trịnh Quốc Vũ nhấn mạnh.

Tập trung nguồn lực, tiết kiệm điện để không để thiếu điện

Theo ông Nguyễn Tiến Dũng - Trưởng Ban kinh doanh EVN: Năm 2024, EVN đã chủ động có những phương án, kịch bản rõ ràng chuẩn bị công tác cung ứng điện cho mùa nắng nóng năm 2024. Đến thời điểm hiện tại, các nhà máy điện đã hoàn thành công tác sửa chữa lớn, sửa chữa thường xuyên và sẵn sàng cho việc cấp điện. Toàn bộ nhiên liệu cho sản xuất điện cũng đã được chuẩn bị đầy đủ.

Năm 2023 bên cạnh yếu tố thời tiết do ảnh hưởng của El Nino dẫn đến lượng mưa thấp hơn trung bình nhiều năm từ 30-40% đã khiến các hồ thủy điện khô cạn, thiếu nước, cùng với đó là xung đột địa chính trị trên thế giới đã khiến cho đứt gãy nguồn cung năng lượng, cụ thể là nhập khẩu than cho sản xuất điện của Việt Nam bị ảnh hưởng, các nhà máy nhiệt điện thiếu than để sản xuất.

“Năm 2024 nếu không xảy ra “sự cố chồng” như năm 2023 thì công tác đảm bảo cung ứng điện cho nền kinh tế sẽ được thực hiện. Tuy nhiên trong quá trình vận hành cũng không thể tránh được có những nhà máy xảy ra sự cố ngắn hạn, sự cố nhỏ rất cần sự chia sẻ, chung tay của toàn xã hội và của doanh nghiệp”, ông Dũng cho biết thêm.

Từ đầu năm 2024 đến nay để giữ nước cho thủy điện ngành điện đã huy động nguồn điện giá cao từ các nhà máy nhiệt điện (Ảnh minh họa: Quốc Hưng)

Được biết từ đầu năm 2024 đến nay, để tích trữ nước cho sản xuất điện vào cao điểm mùa khô, mùa nắng nóng 2024, ngành điện đã huy động nguồn điện giá cao từ các nhà máy nhiệt điện, kể cả chạy bằng dầu FO, DO.

Trong bối cảnh, nguồn điện phần lớn tập trung ở miền Trung và miền Nam, còn nguồn điện mới tại miền Bắc năm 2024 chỉ tăng khoảng 399 MW - thấp hơn so với mức tăng trưởng công suất đỉnh gần 3.913 MW. Do vậy công tác sử dụng năng lượng và tiết kiệm hiệu quả cần phải thực hiện triệt để.

Theo khảo sát của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030 cho thấy tiềm năng tiết kiệm năng lượng của nước ta còn rất lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp là lĩnh vực chiếm trên 50% tổng tiêu thụ năng lượng quốc gia, tiềm năng tiết kiệm năng lượng có thể đạt 20-30%. Hiện nay, cả nước có trên 3.000 cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, với tổng mức tiêu thụ điện trên 80 tỷ kWh/năm.

“Nếu chỉ tính riêng các doanh nghiệp này cùng chung tay thực hiện tiết kiệm ít nhất 2% lượng điện tiêu thụ/năm thì trung bình chúng ta sẽ tiết kiệm khoảng 1,6 tỷ kWh/năm, tương đương tiết kiệm hơn 3.200 tỷ đồng tiền điện; và nếu tất cả hơn 30 triệu khách hàng sử dụng điện cùng thực hành tiết kiệm điện thì hiệu quả đem lại là cực kỳ to lớn", ông Vũ khẳng định.

Bên cạnh những nỗ lực của ngành điện và công tác tuyên truyền, thực hiện đồng bộ các giải pháp tiết kiệm điện trên phạm vi cả nước thì một giải pháp hiệu quả khác được Bộ Công Thương đánh giá là rất thiết thực trong những tình huống thiếu điện hoặc mất cân bằng cung cầu hệ thống điện quốc gia đó là thực hiện các chương trình quản lý nhu cầu điện (DSM) mà cụ thể là các chương trình điều chỉnh phụ tải điện (DR).

Theo báo cáo của EVN năm 2023, vào các thời gian cao điểm và căng thẳng cung cấp điện, với sự tham gia tự nguyện của hơn 38.0000 lượt khách hàng sử dụng điện, đã có thời điểm tổng công suất điều chỉnh giảm được của khách hàng chủ động tham gia chương trình DR là gần 500MW, điều này đã góp phần đáng kể trong việc giảm áp lực mất cân bằng cung cầu hệ thống điện cũng như giảm tình trạng phải thực hiện ngừng, giảm cung cấp điện do hệ thống điện quốc gia thiếu nguồn điện.

Ông Nguyễn Thế Hữu - Phó Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực chia sẻ: Thực tiễn từ kinh nghiệm quốc tế, có thể khẳng định lại một lợi ích cơ bản của các Chương trình DSM/DR là chi phí để thay đổi, điều chỉnh giảm hoặc tiết kiệm 01 MW công suất phụ tải điện vào giờ cao điểm sẽ rẻ hơn chi phí để cung cấp thêm 01 MW công suất nguồn điện bằng việc xây dựng thêm nhà máy điện mới hoặc huy động các nguồn điện giá cao cùng hệ thống cơ sở hạ tầng lưới điện.

“Đặt mục tiêu và các lợi ích của các Chương trình DSM/DR trong bối cảnh hiện nay cũng như nhìn xa hơn đến năm 2050 của Việt Nam thì có thể đánh giá các Chương trình DSM/DR và các giải pháp về sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả sẽ là các giải pháp bền vững và hiệu quả để góp phần thực hiện được các mục tiêu mà Việt Nam đã cam kết tại COP 26 cũng như góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia", ông Hữu khẳng định.

Công ty TNHH Crystal Martin Việt Nam (Bắc Giang) chuẩn bị máy phát điện diesel để sẵn sàng điều chỉnh DR khi có yêu cầu của ngành điện (Ảnh: Thu Hường)

Ông Hữu nhấn mạnh, Chỉ thị số 20/CT-TTg đề ra trong giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo, cả nước phải phấn đấu hằng năm tiết kiệm tối thiểu 2% tổng điện năng tiêu thụ; giảm tổn thất điện năng trên toàn hệ thống điện dưới 6% vào năm 2025; giảm bớt công suất phụ tải đỉnh của hệ thống điện quốc gia thông qua thực hiện các chương trình quản lý nhu cầu điện (DSM) và điều chỉnh phụ tải điện (DR), ít nhất 1.500 MW vào năm 2025, để đạt được mục tiêu nêu trên, ngoài nỗ lực của Bộ Công Thương, EVN rất cần sự chung tay, tham gia nhiệt tình và trách nhiệm của chính quyền địa phương và đặc biệt là các khách hàng sử dụng điện.