Triển khai đúng, hiệu quả Bộ quy tắc về giao dịch chuyển tiền một chiều ra nước ngoài

Tăng cường khung pháp lý kiểm soát rủi ro, phòng chống rửa tiền

Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhu cầu chuyển tiền ra nước ngoài càng phổ biến. Căn cứ quy định tại Pháp lệnh Ngoại hối, Nghị định 70/2014/NĐ-CP, Thông tư 20/2022/TT-NHNN, các TCTD đã xây dựng quy định nội bộ, trong đó có quy định về giấy tờ, chứng từ liên quan đến giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài đối với người cư trú là công dân Việt Nam. Tuy nhiên, trong thực tế, việc chuyển tiền ra nước ngoài hiện còn một số nội dung chưa đáp ứng được nhu cầu, chưa phù hợp và không thống nhất giữa các tổ chức tín dụng, quy định nội bộ về giấy tờ, chứng từ chuyển tiền của mỗi ngân hàng khác nhau.

Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, Hiệp hội Ngân hàng đã có công văn báo cáo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và đề xuất xây dựng Bộ quy tắc. Đây là Bộ quy tắc hết sức cần thiết cho các ngân hàng trong bối cảnh giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài ngày càng tăng cao và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

“Dự thảo Bộ quy tắc trải qua 5 vòng lấy ý kiến (các ngân hàng tham gia Ban soạn thảo, các ngân hàng hội viên, các Bộ, ngành, đơn vị liên quan của NHNN, Hội đồng thành viên HHNH, CLB Pháp chế Ngân hàng). Sau hơn 15 tháng triển khai, trải qua rất nhiều bước thực hiện, với tinh thần làm việc chuyên nghiệp, trách nhiệm, sự hỗ trợ, phối hợp chặt chẽ của Vụ Quản lý Ngoại hối và các đơn vị liên quan của NHNN ngày 7/2/2025, Hiệp hội Ngân hàng đã có Quyết định số 09/QĐ-HHNH ban hành Bộ Quy tắc (có hiệu lực từ ngày 15/3/2025)”, ông Nguyễn Quốc Hùng thông tin.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, việc ban hành Bộ quy tắc về giao dịch chuyển tiền một chiều ra nước ngoài sẽ giúp các ngân hàng thực hiện thống nhất với khách hàng trên phạm vi toàn quốc, qua đó giảm thiểu các rủi ro liên quan. Đồng thời, giúp cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chức năng thuận lợi trong việc kiểm soát hoạt động chuyển tiền ra nước ngoài hiệu quả hơn nữa, hạn chế tình trạng chuyển tiền bất hợp pháp, góp phần giữ ổn định thị trường ngoại hối, ổn định tỷ giá giúp thu hút nhà đầu tư.

Chia sẻ tại hội nghị, ông Đào Xuân Tuấn, Vụ trưởng Vụ Quản lý Ngoại hối, NHNN cho rằng, việc ban hành Bộ quy tắc là hết sức cần thiết, kịp thời, tạo sự minh bạch, thống nhất cho hệ thống ngân hàng trong hoạt động thanh toán, chuyển tiền một chiều từ Việt Nam ra nước ngoài.

“Có Bộ quy tắc này, ngân hàng sẽ có cơ sở và tiêu chí chung để thống nhất thực hiện. Với việc ban hành Bộ quy tắc, Hiệp hội Ngân hàng đã thực hiện đại diện quyền, lợi ích của các ngân hàng hội viên. Đây là tiêu chí rất hữu ích trong quá trình thống nhất thực hiện”, ông Đào Xuân Tuấn đánh giá.

Theo ông Đào Xuân Tuấn, mục tiêu kinh doanh của các ngân hàng khác nhau nhưng điểm chung là đều mong muốn làm đúng. Thực tế trong quá trình thực hiện hoạt động sẽ luôn phát sinh những bất cập và trên cơ sở của Bộ Quy tắc này sẽ có tiêu chí chung để thống nhất thực hiện.

"Kẻ gian sẽ khó để lợi dụng, hạn chế cao nhất những điều đáng tiếc xảy ra làm phương hại đến lợi ích của đất nước và quyền lợi của người dân", ông Đào Xuân Tuấn nhấn mạnh.

Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối nêu rõ, lợi ích của từng ngân hàng, của từng giao dịch có thể gắn chung với lợi ích của đất nước. Bởi lẽ, trên thực tế, có những đối tượng xấu đã lợi dụng các giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài để thực hiện các hành vi trái pháp luật, gây bất lợi cho lợi ích của dân tộc và nhân dân Việt Nam. Do vậy, cần có chế tài mạnh mẽ hơn, đủ tính răn đe để thay đổi tình trạng này. Luật Phòng chống rửa tiền được ban hành đã giúp việc thực thi pháp luật được nâng tầm, đồng thời, cũng là cam kết với các tổ chức quốc tế trong việc củng cố thêm hệ thống pháp luật của Việt Nam.

Triển khai đúng, hiệu quả

Tại hội nghị, thay mặt Ban soạn thảo Bộ quy tắc, bà Nguyễn Cẩm Tâm – Phó Giám đốc Trung tâm thanh toán BIDV đã trình bày các nội dung chính của Bộ quy tắc.

Theo đó, bà Nguyễn Cẩm Tâm nhấn mạnh tới 3 nguyên tắc hướng dẫn tại Bộ quy tắc, cụ thể:

Thứ nhất, bám sát văn bản pháp luật và/hoặc có căn cứ pháp lý rõ ràng, không bổ sung, mở rộng các nội dung chưa được pháp luật hướng dẫn.

Thứ hai, hướng dẫn bao quát các tình huống phổ biến để đáp ứng nhu cầu chuyển tiền một chiều ra nước ngoài hợp pháp, hợp lệ của người cư trú là công dân Việt Nam.

Thứ ba, đề cao trách nhiệm tuân thủ quy định pháp luật và phòng chống rửa tiền của các NHTM và các cán bộ ngân hàng trong quá trình cung ứng dịch vụ chuyển tiền quốc tế cho khách hàng.

Tại hội nghị, bà Nguyễn Cẩm Tâm cũng giải thích một số vấn đề các TCTD cần lưu ý.

Chẳng hạn, liên quan tới vấn đề khi chuyển tiền theo mục đích công tác, du lịch, thăm viếng ở nước ngoài, có quy định hạn chế về thời gian chuyển tiền không? Bà Tâm nêu rõ, NHTM cần căn cứ hồ sơ cụ thể, thực tế của khách hàng để xem xét kiểm tra, đánh giá và quyết định thực hiện giao dịch. Trong đó cần lưu ý các mốc thời gian phải phù hợp với thời gian cư trú thực tế, hoặc tùy từng giao dịch cụ thể, có thể chuyển trước hoặc sau thời gian đi công tác, du lịch, thăm viếng. Trường hợp NHTM thấy thời gian chuyển tiền có điểm bất hợp lý, cần kiểm tra, đánh giá kỹ hồ sơ giao dịch, đảm bảo nhu cầu chuyển tiền là hợp pháp, hợp lý.

Đối với vấn đề người đi khám chữa bệnh ở nước ngoài thường cần người thân đi cùng để chăm sóc, người đi cùng này có được nhận tiền khám chữa bệnh thay cho người đi khám chữa bệnh không? Đại diện Ban soạn thảo cho biết, đã dự thảo và xin ý kiến Vụ Quản lý ngoại hối, Hiệp hội Ngân hàng. Tuy nhiên, không có cơ sở pháp lý cho phép thân nhân đi cùng người khám chữa bệnh được nhận tiền khám chữa bệnh thay người bệnh. Người đi cùng người bệnh có thể nhận tiền trợ cấp từ thân nhân (là người cư trú và là công dân Việt Nam), nếu người đi cùng này không ở nước ngoài theo mục đích học tập, chữa bệnh, công tác, du lịch, thăm viếng.

Tại hội nghị, các thành viên Ban soạn thảo Bộ quy tắc cũng đã giải đáp phần nào các câu hỏi từ phía các ngân hàng về những vướng mắc trong việc chuyển tiền một chiều ra nước ngoài, thông qua những trường hợp đã diễn ra trong thực tiễn.

Trước câu hỏi khi khách hàng đề nghị NHTM thực hiện giao dịch sử dụng nguồn tiền từ ngoại tệ tự có, khách hàng có cần cung cấp cho ngân hàng giấy tờ chứng minh nguồn gốc ngoại tệ tự cất trữ như giấy rút tiền ngoại tệ, giấy xác nhận mang ngoại tệ từ nước ngoài… không? Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thủy, Giám đốc Trung tâm bán lẻ Khối Khách hàng cá nhân MB cho biết, tại MB, khách hàng phải chứng minh được nguồn tiền.

Về vấn đề giao dịch chuyển tiền thanh toán phí tư vấn định cư cho công ty tư vấn nước ngoài có được xếp vào mục đích trả các loại phí, lệ phí cho nước ngoài không? Bà Vũ Thị Thảo Hiền, Trưởng phòng Chuyển tiền ngoại tệ, Trung tâm Thanh toán VietinBank đã giải đáp như sau: "Khoản 4 Điều 15 Bộ quy tắc quy định , “Trường hợp chuyển tiền để thanh toán các chi phí liên quan đến thủ tục xin định cư ở nước ngoài (không bao gồm giá trị đầu tư ra nước ngoài để có quốc tịch nước ngoài hoặc được phép định cư ở nước ngoài), giao dịch chuyển tiền được thực hiện theo mục đích “Chuyển tiền nhập khẩu dịch vụ” hoặc “Chuyển tiền thanh toán các khoản phí, lệ phí cho nước ngoài”. Đối với trường hợp như đã nêu ở trên, chúng ta có thể xem xét theo mục đích nhập khẩu dịch vụ".

Với câu hỏi, đối với người xuất khẩu lao động, có được hiểu là người đi công tác hay không? Bà Bùi Thanh Thủy, Phó trưởng phòng Chính sách và Quản lý hệ thống thanh toán, Trung tâm Thanh toán Vietcombank cho biết, người xuất khẩu lao động thường đi dài hạn (trên 1 năm) và trước khi bắt đầu đi xuất khẩu lao động, họ đương nhiên có nhu cầu mua ngoại tệ mang ra nước ngoài để ổn định cuộc sống. Trong trường hợp này, tại Vietcombank có thể linh hoạt xử lý cho khách hàng mua, chuyển ngoại tệ với mục đích đi công tác nước ngoài, tuy nhiên số tiền cho phép cần giới hạn cân nhắc sao cho đáp ứng nhu cầu hợp lý, tối thiểu.

"Còn đối với các khách hàng đã đi xuất khẩu lao động rồi, thì khách hàng không còn thuộc đối tượng là người đi công tác nước ngoài nữa", bà Bùi Thanh Thủy lưu ý.....

Kết luận hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đánh giá cao các nội dung trao đổi chuyên sâu đã được thảo luận tại hội nghị.

“Bộ quy tắc không phải là văn bản quy phạm pháp luật, được ban hành trong phạm vi các tổ chức hội viên, đây là bộ khung nhằm cùng thống nhất trong cách thực hiện, tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật, để làm sao tạo sự thuận lợi, hỗ trợ cho người dân chuyển tiền nhanh chóng nhất nhưng vẫn đảm bảo an toàn trong hoạt động nghiệp vụ”, ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh và khẳng định, sau khi rà soát lại quy định nội bộ, triển khai Bộ quy tắc trong thực tiễn, nếu các ngân hàng còn những nội dung cần phải trao đổi, thảo luận thêm, Hiệp hội Ngân hàng sẵn sàng tổ chức các buổi họp góp ý, xin ý kiến các cơ quan chức năng trong trường hợp cần thiết.

“Tôi hy vọng rằng, với những nỗ lực của các bên tham gia, Bộ quy tắc sẽ được triển khai đúng, phát huy được hiệu quả, góp phần phòng chống rửa tiền, đảm bảo giao dịch chuyển tiền một chiều ra nước ngoài không bị lợi dụng, mặt khác, mang lại sự thuận tiện cho khách hàng”, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết.

“

Bộ quy tắc có hiệu lực từ ngày 15/3/2025. Các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không phải là thành viên Hiệp hội Ngân hàng có nhu cầu tham gia thực hiện Bộ quy tắc, gửi văn bản cho Hiệp hội Ngân hàng để đăng ký tham gia (theo mẫu tại Phụ lục đính kèm theo Bộ quy tắc). Quý độc giả có thể xem nội dung chi tiết Bộ quy tắc tại đây.