Đại biểu Nguyễn Hữu Thông: Lãi suất 0% chỉ nên áp dụng với tổ chức tín dụng đặc biệt

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, trong phiên thảo luận sáng 29/5 về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, đã có nhiều ý kiến chi tiết về quy định cho vay đặc biệt với lãi suất 0%, đồng thời kiến nghị hoàn thiện nhiều điều khoản quan trọng trong dự thảo như quyền thu giữ tài sản bảo đảm, điều khoản chuyển tiếp, xử lý tang vật trong vụ án và cơ chế ưu tiên khi xử lý tài sản kê biên.

Cần lãi suất linh hoạt, kiểm soát rủi ro hệ thống

Đại biểu Trần Anh Tuấn (Đoàn TP. Hồ Chí Minh) đồng tình với việc trao thẩm quyền cho Ngân hàng Nhà nước quyết định cho vay đặc biệt, song cho rằng không nên chốt cứng mức lãi suất 0%. Ông đề xuất mở rộng theo hướng cho phép lãi suất thấp dưới lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu hoặc tái cấp vốn như 1% hay 2% tùy tình huống.

Theo ông, việc trao quyền quyết định mức lãi suất linh hoạt cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước sẽ giúp điều hành sát thực tiễn, phù hợp với từng trường hợp của các tổ chức tín dụng gặp khó khăn về thanh khoản, bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước.

Đại biểu Trần Anh Tuấn - Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: VPQH

Liên quan tới khoản 2 Điều 1 bổ sung Điều 198a về quyền thu giữ tài sản bảo đảm, đại biểu Tuấn cho rằng quy định cho phép tổ chức tín dụng được thu giữ là hợp lý. Tuy nhiên, để bảo đảm an ninh trật tự tại địa phương nơi có tài sản đảm bảo được thu giữ, khoản 5 đang giao cho ủy ban nhân dân cấp xã và công an cấp xã thực hiện. Đại biểu Trần Anh Tuấn đề nghị bổ sung quy định rõ trách nhiệm phối hợp ngay từ đầu giữa tổ chức tín dụng và chính quyền địa phương. Khi tổ chức tín dụng đánh giá bên giữ tài sản không hợp tác, cần phối hợp ngay với chính quyền cấp xã để cùng tiến hành thu giữ. Điều này giúp giảm nguy cơ xung đột, bảo đảm an ninh trật tự trước khi sự việc phát sinh.

Về thứ tự ưu tiên trong việc chi trả khi phát mãi tài sản đảm bảo, đại biểu Trần Anh Tuấn nhấn mạnh cần thiết kế một cơ chế ưu tiên cao nhất cho tổ chức tín dụng. Theo ông, tổ chức tín dụng là bên trực tiếp nhận tài sản bảo đảm theo hợp đồng nên phải được ưu tiên xử lý khi phát mãi. Thực tế đang tồn tại vướng mắc ở khâu phối hợp với các cơ quan như cơ quan tài nguyên, khiến quá trình triển khai bị chậm. Do đó, ông đề nghị khẳng định rõ tổ chức tín dụng được ưu tiên hàng đầu trong thứ tự thanh toán nghĩa vụ khi xử lý tài sản đảm bảo.

Ngoài vấn đề lãi suất, ông Tuấn đề nghị sửa khoản 5 Điều 198a để nâng cao hiệu quả phối hợp giữa tổ chức tín dụng và chính quyền địa phương khi thu giữ tài sản bảo đảm. Thay vì để chính quyền địa phương chỉ can thiệp khi có xô xát, ông cho rằng tổ chức tín dụng nên chủ động phối hợp trước để phòng ngừa xung đột. Đồng thời, ông nhấn mạnh vai trò ưu tiên hàng đầu cho tổ chức tín dụng trong thứ tự xử lý tài sản bảo đảm, bảo vệ quyền lợi hợp pháp theo hợp đồng đã ký.

Góp ý toàn diện từ quyền tài sản đến điều khoản chuyển tiếp

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) ghi nhận nỗ lực xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, tuy nhiên nhấn mạnh nhiều điểm cần hoàn thiện để bảo đảm quyền lợi người dân và tính ổn định pháp lý. Ông tán thành với chính sách lãi suất 0% nhưng lưu ý nếu không gắn với điều kiện chặt chẽ thì sẽ tạo ra rủi ro làm sai lệch cạnh tranh, tăng gánh nặng cho ngân sách và vi phạm nguyên tắc thị trường.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông đề xuất quy định lãi suất 0% chỉ áp dụng đối với tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt hoặc tái cơ cấu bắt buộc. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả nguồn vốn vay này, đảm bảo sử dụng đúng mục đích và tránh thất thoát.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận. Ảnh: VPQH

Về quyền thu giữ tài sản bảo đảm (Điều 198a), ông Thông cho rằng, việc cho phép tổ chức tín dụng tự thu giữ tài sản có thể xâm phạm quyền sở hữu nếu không có sự giám sát và quy trình rõ ràng. Đại biểu Nguyễn Hữu Thông kiến nghị chỉ được thu giữ khi có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng, tài sản không tranh chấp và hợp pháp. Ngoài ra, cần có quy định cụ thể về quyền khiếu nại, tạm hoãn hoặc hủy việc thu giữ trong trường hợp có dấu hiệu sai phạm.

Về Điều 198b, đại biểu Nguyễn Hữu Thông đề nghị làm rõ thứ tự ưu tiên giữa nghĩa vụ tín dụng và thi hành án, đảm bảo có sự phối hợp giữa tổ chức tín dụng và cơ quan thi hành án dân sự. Đặc biệt, cần bảo đảm ưu tiên quyền lợi cấp dưỡng, bồi thường sức khỏe, tính mạng theo pháp luật dân sự.

Đối với Điều 198c, về hoàn trả tang vật, vật chứng là tài sản bảo đảm trong các vụ án, đại biểu Nguyễn Hữu Thông cho rằng đây là quy định tích cực nhằm tháo gỡ tình trạng tài sản bị treo gây ách tắc xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, ông chỉ rõ hiện chưa có quy định về thời điểm, điều kiện hoàn trả, gây chậm trễ, thiếu trách nhiệm giữa các cơ quan tố tụng. Do đó, cần rà soát kỹ và quy định rõ trình tự, thẩm quyền, thời hạn để bảo đảm tính khả thi và pháp lý vững chắc.

Cuối cùng, về điều khoản chuyển tiếp, ông Thông cùng đại biểu Trần Thị Thu Đông (Đoàn Bạc Liêu) đều đề nghị cần làm rõ hiệu lực áp dụng đối với người vay và người bị xử lý tài sản. Phải đảm bảo lợi ích bên yếu thế trong các xung đột giữa quy định cũ và mới. Đồng thời, nên bổ sung cơ chế giải quyết tranh chấp phát sinh trong giai đoạn chuyển tiếp, tránh rơi vào khoảng trống pháp lý.