Khi dài hạn chỉ là khẩu hiệu

Ai cũng nói mình đầu tư dài hạn, nhưng không phải ai cũng thực sự làm điều đó. Trên thị trường chứng khoán, không ít nhà đầu tư rời bỏ cổ phiếu chỉ vài tuần sau khi mua, và rồi nhìn nó tăng gấp đôi trong tiếc nuối. Vấn đề không nằm ở chiến lược, mà nằm ở khả năng thực thi – nơi mà nhà đầu tư nhỏ lẻ thường tự đánh bại chính mình.

Trong các nhóm đầu tư, cụm từ “mình mua để đầu tư dài hạn” thường xuyên xuất hiện như một tấm khiên tinh thần. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thời gian nắm giữ trung bình của nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam thường chỉ kéo dài từ vài tuần đến vài tháng – hiếm khi vượt qua 1 năm. Điều này trái ngược hoàn toàn với triết lý của những nhà đầu tư huyền thoại như Warren Buffett, người từng nắm giữ cổ phiếu Coca-Cola hơn 30 năm, hoặc Charlie Munger – người không ngại nói rằng “kiên nhẫn là yếu tố quyết định sự khác biệt”.

Vấn đề không phải nhà đầu tư không biết “dài hạn là tốt”. Trái lại, ai cũng được nghe, được học điều đó. Nhưng trong thực tế, những cú rung lắc ngắn hạn, tin đồn thất thiệt, thị trường đỏ lửa và sự so sánh tài khoản với người khác khiến họ không thể giữ vững niềm tin.

Tâm lý “cắt lãi – giữ lỗ” cũng là một biểu hiện điển hình của việc hiểu sai về đầu tư dài hạn. Nhiều nhà đầu tư bán đi cổ phiếu vừa mới lãi 10–15% vì sợ mất thành quả, nhưng lại giữ lại những mã đang âm 30–40% vì “chờ hồi”. Họ bỏ qua hoàn toàn câu hỏi căn bản: doanh nghiệp có còn giữ được triển vọng hay không?

Có một ví dụ điển hình là cổ phiếu FPT. Sau giai đoạn tái cấu trúc 2015–2016, doanh nghiệp này tăng trưởng đều đặn qua các năm. Tuy nhiên, rất nhiều nhà đầu tư rời bỏ chỉ sau vài tháng vì cho rằng “tăng chậm”, “không hấp dẫn”, để rồi nhìn mã này tăng hơn 400% sau 5 năm. Điều đó cho thấy: không phải thị trường không cho cơ hội, mà là nhà đầu tư không đủ kiên nhẫn để chờ thành quả.

Đầu tư dài hạn không phải là chờ đợi mù quáng

Đầu tư dài hạn không có nghĩa là “mua xong để đó”, càng không phải là mặc kệ doanh nghiệp ra sao. Đó là quá trình đồng hành cùng doanh nghiệp, hiểu rõ mô hình kinh doanh, nắm được lợi thế cạnh tranh, theo dõi sự tăng trưởng dòng tiền và các yếu tố nền tảng.

Một nhà đầu tư dài hạn đúng nghĩa luôn biết tại sao mình mua cổ phiếu đó – không phải vì “cảm giác thị trường” mà vì hiểu sâu doanh nghiệp. Họ biết rõ doanh thu đang đến từ đâu, biên lợi nhuận gộp có đang cải thiện không, lãnh đạo công ty có minh bạch và hiệu quả không, và quan trọng nhất là: doanh nghiệp có đang tạo ra giá trị thực cho cổ đông?

Họ cũng hiểu rõ sự khác biệt giữa giá trị và giá cả. Khi giá cổ phiếu giảm nhưng doanh nghiệp vẫn ổn, họ xem đó là cơ hội tích lũy thêm – chứ không phải tín hiệu tháo chạy. Họ không bị lay động bởi biến động ngắn hạn, vì họ biết mình đang đầu tư vào điều gì.

Đầu tư dài hạn cũng đòi hỏi kỷ luật tư duy. Không chạy theo sóng ngành, không FOMO theo lời rủ rê, và đặc biệt là không “lướt sóng trong tâm trí” dù miệng vẫn nói “dài hạn”. Họ xác lập kỳ vọng rõ ràng, thời gian nắm giữ tối thiểu, và cam kết tuân thủ chiến lược – chỉ thay đổi khi luận điểm đầu tư thay đổi.

Một gợi ý đáng tham khảo là phương pháp "Buy and Verify" – mua dựa trên phân tích kỹ lưỡng, nhưng liên tục kiểm chứng định kỳ. Điều này giúp nhà đầu tư không rơi vào tình trạng “ôm cổ phiếu chết” hay cố chấp giữ sai mã quá lâu.