Đề xuất táo bạo từ một doanh nghiệp tư nhân

Trong một bước đi được đánh giá là đầy táo bạo và mang tính tiên phong, ông Trần Bá Dương – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Trường Hải (THACO) vừa chính thức gửi văn bản lên Thủ tướng Chính phủ, bày tỏ mong muốn được trực tiếp đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam theo hình thức tư nhân hoàn toàn. Đây là dự án có quy mô lên đến hơn 61 tỷ USD, trong đó toàn bộ vốn đầu tư sẽ do THACO tự thu xếp, không sử dụng ngân sách nhà nước và cũng không đề nghị hỗ trợ lãi suất vay.

Động thái của THACO được đưa ra ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW và Quốc hội thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15 – hai văn kiện thể hiện rõ chủ trương khuyến khích khu vực tư nhân tham gia các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia. Trên tinh thần đó, ông Trần Bá Dương cho biết THACO không muốn bỏ lỡ cơ hội lịch sử này để góp sức kiến tạo tương lai giao thông Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập.

Theo đề xuất, tổng vốn đầu tư cho toàn tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam lên tới hơn 1,7 triệu tỷ đồng (khoảng 67,34 tỷ USD). Trong trường hợp Nhà nước hỗ trợ giải phóng mặt bằng, con số này có thể giảm còn 1,56 triệu tỷ đồng (tương đương 61,35 tỷ USD). Dự án sẽ được chia thành hai giai đoạn: giai đoạn đầu tập trung vào đoạn Hà Nội – Hà Tĩnh và TP.HCM – Nha Trang; giai đoạn sau sẽ nối liền phần còn lại của tuyến.

THACO cam kết sẽ hoàn thành toàn bộ tuyến trong 7 năm. Trong đó, phần vốn tự có chiếm khoảng 20% (tương đương 12,27 tỷ USD) và sẽ được huy động qua tăng vốn, phát hành cổ phần – nhưng vẫn giữ sự kiểm soát chi phối của ông Trần Bá Dương và gia đình. Phần còn lại (80%, khoảng 49,08 tỷ USD) sẽ là vốn vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước.

Điểm đặc biệt trong đề xuất này là doanh nghiệp hoàn toàn không xin hỗ trợ lãi vay và cam kết không chuyển nhượng cổ phần hay dự án cho nhà đầu tư nước ngoài. THACO chỉ đề nghị Nhà nước hỗ trợ giải phóng mặt bằng và bảo lãnh các khoản vay lớn để bảo đảm điều kiện tiếp cận vốn quốc tế.

Tự chủ công nghệ và kiến tạo ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam

Tham vọng của THACO không chỉ dừng lại ở việc xây dựng một tuyến giao thông tốc độ cao. Doanh nghiệp này đặt mục tiêu làm chủ công nghệ, từ đó đặt nền móng cho sự hình thành ngành công nghiệp đường sắt nội địa hiện đại, bền vững.

THACO cho biết sẽ hợp tác với các đối tác công nghệ hàng đầu đến từ châu Âu (Đức, Pháp) và châu Á (Nhật Bản, Hàn Quốc) để tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật tiên tiến. Ba đơn vị thành viên của THACO sẽ tham gia triển khai theo vai trò chuyên biệt:

• THACO Industries chịu trách nhiệm sản xuất đầu máy, toa xe và linh kiện kỹ thuật;
• THADICO – Đại Quang Minh đảm nhận xây dựng hạ tầng tuyến và phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit-Oriented Development);
• THISO phụ trách đầu tư vào hạ tầng xã hội gắn với các ga như trung tâm thương mại, y tế, giáo dục.

Để bảo đảm tính khả thi và hiệu quả kinh tế, THACO cũng đề xuất được hưởng các ưu đãi theo Luật Đường sắt 2017 và Nghị quyết 172/2024/QH15. Trong đó bao gồm miễn thuế nhập khẩu thiết bị chưa thể sản xuất trong nước, giao đất cho phát triển các khu đô thị TOD, và thời hạn dự án lên tới 70 năm.

Một trong những tuyên bố đáng chú ý nhất đến từ ông Trần Bá Dương là cam kết tạo lập các khu đô thị TOD "giá hợp lý" phục vụ đại bộ phận người dân, không nhằm mục tiêu đầu cơ bất động sản. "Nếu xảy ra tình huống đặc biệt vì lý do an ninh quốc gia, chúng tôi sẵn sàng chuyển giao toàn bộ dự án cho Nhà nước", ông Dương nhấn mạnh trong văn bản gửi Chính phủ.

Tiềm lực của THACO

Là một trong những tập đoàn công nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam hiện nay, THACO đang dần chuyển mình từ doanh nghiệp ôtô thành một hệ sinh thái công nghiệp đa ngành, có khả năng đáp ứng các dự án quy mô quốc gia. Nổi bật trong chuỗi giá trị của tập đoàn là THACO Industries – đơn vị phụ trách mảng cơ khí và công nghiệp hỗ trợ, đang vận hành tổ hợp sản xuất – R&D quy mô 320 ha tại Chu Lai (Quảng Nam) với tổng vốn đầu tư khoảng 1 tỷ USD và hơn 8.000 lao động. Các nhà máy của THACO không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu đến hơn 20 thị trường quốc tế, từ Mỹ, Canada đến Nhật Bản, Hàn Quốc.

Danh mục sản phẩm trải dài từ linh kiện ôtô, sơ mi rơ moóc, thiết bị nông nghiệp – xây dựng đến sản phẩm OEM cho các hãng xe lớn như Kia, Mazda, Peugeot, Toyota hay Hyundai. Trong năm 2024, riêng THACO Industries đã đạt doanh thu hơn 10.700 tỷ đồng, với 128 triệu USD đến từ xuất khẩu; mục tiêu năm 2025 là 14.400 tỷ đồng, trong đó 225 triệu USD xuất khẩu.

Về tài chính, đến cuối tháng 6/2024, THACO sở hữu vốn chủ sở hữu hơn 54.260 tỷ đồng, tổng tài sản khoảng 187.200 tỷ đồng – vượt Masan Group và tương đương với Sovico hay Hòa Phát. Dù hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hữu ở mức 2,45 lần, cấu trúc tài chính của THACO vẫn được đánh giá là đủ khả năng huy động và vận hành những dự án lớn với tính chất dài hạn.

Không chỉ dừng ở sản xuất, THACO cũng thể hiện tham vọng chuyển giao công nghệ và xây dựng nền tảng công nghiệp nội địa hóa, được ví như “hậu phương công nghiệp” phục vụ cho cả mục tiêu công nghiệp hóa và phát triển hạ tầng quốc gia trong thập kỷ tới.