Tình trạng tắc nghẽn tại các cảng biển lớn ở châu Âu, cùng với những bất ổn địa chính trị và chính sách thương mại, đang đẩy ngành vận tải biển toàn cầu vào một chu kỳ biến động mới. Trong khi các hãng tàu quốc tế phải xoay xở để ứng phó, thị trường chứng khoán trong nước đã nhanh chóng phản ứng, với hàng hoạt các cổ phiếu vận tải biển tại Việt Nam bật tăng mạnh trong phiên đầu tuần 26/5.

Căng thẳng thương mại và ách tắc chuỗi cung ứng toàn cầu

Theo công bố mới đây của Drewry – công ty tư vấn hàng hải có trụ sở tại Anh, thời gian chờ đậu tàu tại các cảng lớn ở Bắc Âu đã tăng mạnh trong giai đoạn từ cuối tháng 3 đến giữa tháng 5. Cụ thể, thời gian chờ tại Bremerhaven (Đức) tăng 77%, Antwerp (Bỉ) tăng 37%, và Hamburg (Đức) tăng 49%. Các cảng Rotterdam (Hà Lan) và Felixstowe (Anh) cũng rơi vào tình trạng tương tự.

Nguyên nhân không chỉ đến từ yếu tố nội tại như thiếu lao động hay điều kiện thủy văn bất lợi, mà còn từ ảnh hưởng lan rộng của các chính sách thuế quan giữa các nền kinh tế lớn. Quyết định tạm giảm thuế 145% của Mỹ đối với hàng hoá Trung Quốc đã kích thích hoạt động vận chuyển tăng vọt, gây áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu.

Không chỉ vậy, Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây tiếp tục làm dấy lên lo ngại khi tuyên bố áp thuế 50% đối với hàng hóa từ Liên minh châu Âu, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/6. Bloomberg Economics cảnh báo điều này có thể khiến xuất khẩu của EU sang Mỹ giảm một nửa, ảnh hưởng trực tiếp đến lưu lượng hàng hóa trên tuyến thương mại xuyên Đại Tây Dương.

Để né tránh xung đột ở Biển Đỏ – khu vực bị ảnh hưởng bởi các cuộc tấn công tàu hàng từ cuối năm 2023 – nhiều hãng tàu lớn đã buộc phải chuyển hướng đi vòng qua Nam Phi. Điều này không chỉ kéo dài thời gian vận chuyển mà còn làm tăng chi phí nhiên liệu và chi phí vận hành, khiến mặt bằng giá cước vận tải biển có xu hướng tăng nhanh.

Trước rủi ro từ cả yếu tố chính trị và vận hành, các hãng lớn như MSC Mediterranean Shipping đã công bố áp dụng phụ phí mùa cao điểm từ tháng 6 tới. Drewry nhận định giá cước giao ngay có thể tiếp tục đi lên trong vài tuần tới, đặc biệt trên các tuyến từ châu Á sang châu Âu và Mỹ.

Thị trường phản ứng trước – kỳ vọng phục hồi biên lợi nhuận

Trong bối cảnh đó, giới đầu tư bắt đầu nhìn nhận lại triển vọng của nhóm doanh nghiệp vận tải biển và logistics – những đơn vị có thể được hưởng lợi trực tiếp từ đà tăng cước vận chuyển và khối lượng hàng hóa luân chuyển tăng trở lại trong mùa cao điểm.

Việc giá cước vận tải đi lên thường kéo theo cải thiện biên lợi nhuận cho các doanh nghiệp khai thác cảng biển, logistics và vận tải hàng hải – vốn có chi phí cố định lớn nhưng nhạy cảm với doanh thu tăng thêm. Đây cũng là lý do khiến dòng tiền đầu cơ và cả đầu tư giá trị bắt đầu tìm đến nhóm ngành này sau thời gian trầm lắng kéo dài.

Những kỳ vọng đó đã nhanh chóng phản ánh vào thị trường chứng khoán Việt Nam trong phiên sáng 26/5. Nhóm cổ phiếu vận tải biển – logistics bất ngờ trở thành điểm sáng giữa lúc thị trường chung còn phân hóa, cho thấy phản ứng nhạy bén của dòng tiền với diễn biến thương mại toàn cầu.

Cổ phiếu vận tải biển bật tăng mạnh, dẫn đầu gọi tên VOS

Cụ thể, mở cửa phiên chiều 26/5, cổ phiếu VOS (Công ty CP Vận tải biển Việt Nam) tăng trần 6,86% lên 14.800 đồng/cổ phiếu – mức cao nhất trong gần 9 năm, với thanh khoản lên tới 6,97 triệu đơn vị.

Cùng thời điểm, cổ phiếu VSC (Cảng Container Quốc tế) cũng tăng mạnh 4,09% lên 22.900 đồng/cổ phiếu, với khối lượng khớp lệnh hơn 15,9 triệu đơn vị – cao bất thường so với trung bình những tuần trước.

GMD (Gemadept) tăng gần 4%, trong khi SGP (Cảng Sài Gòn), PHP (Cảng Hải Phòng), VTO (Vitaco) và PVT (Vận tải Dầu khí) đều duy trì sắc xanh.

Nhìn chung, dòng tiền đổ vào nhóm cổ phiếu vận tải biển trong phiên đầu tuần cho thấy nhà đầu tư đang kỳ vọng đà phục hồi cước phí sẽ kéo theo sự cải thiện trong doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành biển. Đây có thể là điểm khởi đầu cho một chu kỳ tăng giá mới, nếu những biến động từ thương mại toàn cầu tiếp tục diễn ra theo chiều hướng hỗ trợ.