Trong đầu tư, lỗ không phải là trải nghiệm tệ nhất. Tệ hơn là rút lui quá sớm ngay trước khi tài sản bước vào giai đoạn tăng giá thực sự. Tâm lý “bán non” – chốt lời sớm vì sợ mất lãi đang là sai lầm phổ biến của nhiều nhà đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh thị trường biến động và niềm tin bị thử thách liên tục.

Sáng 15/6, thị trường vàng trong nước tiếp tục duy trì ổn định sau chuỗi ngày tăng mạnh. Tại TP.HCM, giá vàng nhẫn SJC loại nhỏ được niêm yết ở mức 113,7 – 116,3 triệu đồng/lượng, vàng Phú Quý và PNJ giữ quanh vùng 114 – 117 triệu đồng/lượng, không thay đổi so với phiên trướcSáng 15. Dù đà tăng tạm dừng, mặt bằng giá vẫn cao. Điều này khiến không ít người nắm giữ cảm thấy “ngứa tay”, tâm lý phổ biến khi lợi nhuận chưa lớn nhưng lại đối mặt với cảm giác sợ hãi rằng nó có thể giảm trở lại bất cứ lúc nào.

Chốt lời sớm là một hành động không sai nếu dựa trên phân tích kỹ lưỡng, nhưng nếu xuất phát từ tâm lý “sợ mất lãi”, thì đó lại là dấu hiệu cho thấy sự thiếu niềm tin vào chính quyết định đầu tư ban đầu. Đây không phải là câu chuyện mới.

Trên thị trường chứng khoán, rất nhiều nhà đầu tư từng trải qua cảm giác tương tự khi bán cổ phiếu chỉ sau một vài phiên tăng giá. Những cổ phiếu như FPT, MWG hay VCB từng bị bán ra quá sớm chỉ để rồi sau đó tăng gấp rưỡi, gấp đôi trong vòng vài quý nhờ nền tảng cơ bản vững chắc và kết quả kinh doanh ấn tượng.

Tôi từng là một trong số họ. Mùa hè năm 2023, khi FPT điều chỉnh về vùng 78–80 nghìn đồng/cổ phiếu, tôi mua vào vì tin vào sức mạnh chuyển đổi số. Nhưng khi giá cổ phiếu đạt ngưỡng 90, tôi nhanh chóng chốt lời với tâm lý “ăn chắc mặc bền”. Không lâu sau đó, FPT vượt mốc 105, rồi 110. Khoảng lãi “nhỏ mà chắc” của tôi hóa ra là một quyết định tước đi cơ hội sinh lời lớn – chỉ vì tôi không đủ tin vào giá trị dài hạn của doanh nghiệp mình đã lựa chọn. Tương tự, với vàng nhẫn, loại hình được xem là tài sản trú ẩn truyền thống của người Việt – tâm lý này cũng không hiếm.

Sự tiếc nuối này không chỉ là hậu quả của việc không có lãi nhiều hơn, mà là hệ quả của việc thiếu một chiến lược đầu tư dài hạn rõ ràng. Không có mục tiêu giữ đến đâu, kỳ vọng lời bao nhiêu, hoặc khi nào nên bán – nhà đầu tư rất dễ “rụt tay” trước những đợt điều chỉnh nhỏ. Họ bị đánh lừa bởi biến động ngắn hạn, trong khi xu hướng dài hạn lại đang phát triển rõ ràng.

Thực tế, nếu tài sản bạn nắm giữ là cổ phiếu có nền tảng vững chắc, là vàng nhẫn có nhu cầu ổn định và giữ giá tốt, thì quyết định giữ lại – nếu có căn cứ thường đem lại kết quả vượt mong đợi. Cái bẫy lớn nhất với nhà đầu tư Việt không phải là thua lỗ, mà là “thoát hàng” quá sớm vì tâm lý yếu, rồi nhìn thị trường đi tiếp mà không biết làm gì.

Tất nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc khuyến khích “ôm tới cùng” bất kỳ tài sản nào. Sự khác biệt giữa kiên nhẫn và cố chấp nằm ở việc bạn có hiểu rõ giá trị mình đang nắm giữ hay không. Nếu bạn bán vì thấy lý do đầu tư ban đầu đã không còn đúng – đó là quyết định khôn ngoan. Nhưng nếu bạn bán chỉ vì cảm thấy “hơi lãi rồi, sợ nó rớt”, thì đó lại là một quyết định xuất phát từ nỗi sợ, chứ không phải từ chiến lược.

Nhìn chung, giá vàng nhẫn hôm nay không tăng nữa – nhưng vẫn cao. Cổ phiếu tốt không xanh liên tục – nhưng vẫn đi lên đều nếu bạn cho nó thời gian. Câu hỏi không phải là “liệu nó còn tăng không?”, mà là “mình có hiểu mình đang giữ cái gì và vì sao?”. Nhà đầu tư Việt không thiếu cơ hội, nhưng thường bỏ lỡ vì không đủ kiên định. Lần sau khi bạn định bán chỉ vì “nghe nói” hoặc “thấy hơi lời rồi”, hãy nhớ rằng, lời nhiều hay ít không quyết định bởi giá tài sản, mà bởi tầm nhìn của bạn.