 | Giá gạo Việt Nam giảm sâu: Thách thức từ Ấn Độ và nguồn cung toàn cầu |
| Giá lúa gạo hôm nay 17/2/2025: Giá gạo giảm sâu, xuất khẩu gặp áp lực từ thị trường quốc tế |
Giá gạo lao dốc, xuống thấp nhất trong nhiều năm
Vào cuối tháng 11/2024, giá gạo Việt Nam lập kỷ lục khi vượt qua cả Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan. Cụ thể, ngày 23/11, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đạt 522 USD/tấn, cao hơn so với Thái Lan (490 USD/tấn), Ấn Độ (452 USD/tấn) và Pakistan (458 USD/tấn). Giá gạo 25% tấm của Việt Nam cũng vượt trội với 485 USD/tấn, cao hơn mức của Thái Lan (452 USD/tấn), Ấn Độ (438 USD/tấn) và Pakistan (421 USD/tấn).
Việc giá gạo xuất khẩu đạt đỉnh đã mang lại nhiều kỳ vọng lớn cho ngành lúa gạo Việt Nam. Thế nhưng, chỉ chưa đầy một tháng sau, mọi thứ bất ngờ đảo chiều.
Từ tháng 12/2024, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam bắt đầu trượt dốc liên tục. Đến ngày 6/3/2025, giá gạo 5% tấm chỉ còn 389 USD/tấn, thấp hơn so với Thái Lan (412 USD/tấn), Ấn Độ (405 USD/tấn), chỉ cao hơn Pakistan (378 USD/tấn).
Các loại gạo khác cũng giảm mạnh: Gạo 25% tấm chỉ còn 364 USD/tấn, Gạo 100% tấm giảm xuống 307 USD/tấn. Mức giá này khiến Việt Nam từ quốc gia có giá gạo cao nhất khu vực nay lại trở thành nước có giá thấp hơn nhiều so với Thái Lan và Ấn Độ, điều hiếm khi xảy ra trong những năm gần đây.
 |
Việc giá gạo giảm kéo dài đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu. Trên các cánh đồng lúa, nhiều nông dân chọn không vội gặt lúa, vì giá bán thấp, khó tìm thương lái thu mua.
Các thương lái cũng rơi vào tình trạng khó xử khi phải hủy tiền cọc, chấp nhận lỗ vì không thể thu mua lúa với mức giá cao trước đó. Trong khi đó, nhiều kho xay xát cũng buộc phải bán tháo gạo giá rẻ để cắt lỗ, do các doanh nghiệp xuất khẩu thu mua cầm chừng, chờ thị trường ổn định.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT), trong tháng 2/2025, Việt Nam xuất khẩu 560.000 tấn gạo, thu về 288,2 triệu USD, giảm 13,6% so với cùng kỳ năm 2024. Giá gạo xuất khẩu bình quân 2 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 553,6 USD/tấn, giảm 18,3% so với năm ngoái.
Nguyên nhân nào khiến giá gạo xuất khẩu sụt giảm mạnh?
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), có ba nguyên nhân chính khiến giá gạo xuất khẩu của Việt Nam lao dốc:
Ấn Độ dỡ bỏ lệnh hạn chế xuất khẩu: Trong năm 2023, Ấn Độ siết chặt xuất khẩu gạo, tạo cơ hội cho các nước như Việt Nam, Thái Lan đẩy mạnh xuất khẩu với giá cao. Tuy nhiên, đến cuối năm 2024, Ấn Độ bắt đầu gỡ bỏ dần các biện pháp hạn chế và dự báo có vụ mùa bội thu, khiến nguồn cung trên thị trường tăng mạnh.
Sản lượng gạo toàn cầu tăng cao: Ngoài Ấn Độ, các nước xuất khẩu lớn như Việt Nam, Thái Lan, Pakistan cũng ghi nhận sản lượng cao hơn trong năm 2025. Theo Bộ NN&PTNT, năm nay, Việt Nam dự kiến sản xuất 43,14 triệu tấn lúa, với lượng gạo hàng hóa dành cho xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm khoảng 4,53 triệu tấn.
Việc nguồn cung dồi dào nhưng cầu không tăng tương ứng đã khiến giá gạo xuất khẩu giảm mạnh.
Thị trường nhập khẩu giảm nhu cầu: Một số thị trường lớn của Việt Nam, đặc biệt là Trung Quốc và Philippines, đang giảm nhập khẩu gạo để tập trung vào nguồn cung nội địa hoặc tìm kiếm nguồn thay thế rẻ hơn từ Ấn Độ và Pakistan.
Bài toán khó: Làm sao để giữ vững giá trị gạo Việt?
Tình trạng sụt giảm giá gạo không phải lần đầu xảy ra. Theo ông Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, Việt Nam từng trải qua "khủng hoảng lúa gạo" tương tự trong quá khứ.
Vào những giai đoạn trước, Chính phủ đã thực hiện các biện pháp hỗ trợ như cho vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng để doanh nghiệp thu mua lúa gạo từ nông dân. Tuy nhiên, theo ông Sơn, đây chỉ là giải pháp ngắn hạn. Về lâu dài, cần thực hiện những chiến lược bền vững hơn để đảm bảo giá trị gạo Việt:
Liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân: Doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gạo cần gắn kết với người nông dân, chia sẻ lợi nhuận và rủi ro, giúp đảm bảo giá trị chuỗi cung ứng không bị đứt gãy.
Đẩy mạnh xuất khẩu gạo chất lượng cao: Việt Nam cần tiếp tục phát triển các giống gạo thơm, gạo hữu cơ có giá trị cao, thay vì chạy theo số lượng. Các thị trường như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc sẵn sàng trả giá cao cho gạo chất lượng, thay vì cạnh tranh với Ấn Độ, Pakistan về giá rẻ.
Xây dựng thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế: Thay vì xuất khẩu gạo dưới thương hiệu của đối tác nhập khẩu, Việt Nam cần xây dựng thương hiệu riêng để gia tăng giá trị và vị thế trên thị trường toàn cầu.
Triển vọng thị trường gạo năm 2025: Cần sự điều chỉnh kịp thời
Với tình hình nguồn cung dồi dào và nhu cầu giảm, dự báo giá gạo xuất khẩu trong nửa đầu năm 2025 có thể chưa phục hồi ngay. Tuy nhiên, nếu các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, cải thiện chất lượng gạo và xây dựng thương hiệu được đẩy mạnh, giá gạo Việt Nam hoàn toàn có thể lấy lại vị thế trong những tháng cuối năm.
Trước mắt, ngành lúa gạo cần có những bước đi chiến lược để tránh rơi vào vòng xoáy giảm giá kéo dài, đảm bảo lợi ích cho cả doanh nghiệp và người nông dân.
Thanh Hằng
