Việt Nam nổi lên trong “cuộc chơi mới” của thị trường cá rô phi toàn cầu

Trong khi tôm, cá tra hay cá ngừ vẫn là những mặt hàng thủy sản chủ lực của Việt Nam, thì cá rô phi đang dần chứng tỏ tiềm năng lớn trong xuất khẩu, đặc biệt khi thị trường Mỹ – nơi tiêu thụ cá rô phi nhiều nhất thế giới – đang chuyển hướng mạnh mẽ khỏi nguồn cung Trung Quốc.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong năm 2024, Việt Nam có 30.000 ha diện tích nuôi cá rô phi, sản lượng thu hoạch đạt 300.000 tấn, cho thấy quy mô sản xuất đang ngày càng mở rộng. Đáng chú ý, sản lượng giống cá rô phi/điêu hồng đã đạt 1,09 tỷ con, phản ánh sự phát triển ổn định và bền vững từ khâu đầu vào.

Xuất khẩu tăng vọt, Mỹ trở thành thị trường trọng điểm

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá rô phi và cá điêu hồng của Việt Nam đạt hơn 41 triệu USD, tăng tới 137% so với năm 2023. Riêng cá rô phi chiếm hơn 27,8 triệu USD, còn cá điêu hồng cũng là một giống trong họ cá rô phi – đạt 13,2 triệu USD.

Đặc biệt, theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cá rô phi sang Mỹ trong 2 tháng đầu năm 2025 đã đạt gần 3 triệu USD, tăng mạnh 105% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 47% trong tổng giá trị xuất khẩu cá rô phi của Việt Nam sang các thị trường.

Trung Quốc "gặp khó", Việt Nam nắm thời cơ

Trong nhiều năm qua, Trung Quốc luôn là nhà cung cấp cá rô phi lớn nhất cho thị trường Mỹ. Tuy nhiên, kể từ năm 2018, Mỹ bắt đầu áp thuế nhập khẩu 25% đối với cá rô phi từ Trung Quốc, gây áp lực lớn lên các doanh nghiệp xuất khẩu nước này.

Đỉnh điểm là từ đầu năm 2025, mức thuế mới lên tới 125% khiến tổng thuế cá rô phi từ Trung Quốc nhập vào Mỹ chạm mức 150%, đẩy giá thành tăng cao và khiến đơn hàng sụt giảm nghiêm trọng.

Sản lượng cá rô phi của Trung Quốc năm 2024 đạt khoảng 1,7 triệu tấn, trong đó có tới 55% được dùng để xuất khẩu. Tuy nhiên, khi chi phí đầu vào leo thang, giá bán giảm, các doanh nghiệp chế biến tại Quảng Đông, Hải Nam đã phải cắt giảm giá thu mua và khối lượng nhập cá nguyên liệu từ người dân, khiến chuỗi cung ứng bị thu hẹp đáng kể.

Cơ hội vàng cho Việt Nam: Đơn hàng Mỹ đổ về tăng đột biến

Ông Nguyễn Văn Tiến, Trưởng nhóm nghiên cứu thủy sản toàn cầu tại De Heus, cho biết: "Những ngày qua, các đối tác Mỹ liên tục tăng đơn đặt hàng cá rô phi từ Việt Nam, cho thấy xu hướng dịch chuyển rõ ràng khỏi Trung Quốc."

Cá rô phi của Việt Nam được đánh giá cao nhờ quy trình nuôi an toàn, kiểm soát dịch bệnh tốt, giá thành hợp lý, đặc biệt là khả năng cung ứng ổn định. Đây là các yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần bỏ trống từ Trung Quốc.

Cá rô phi: “Ứng viên tiềm năng” tiếp bước tôm và cá tra?

Theo dự báo, thị trường cá rô phi toàn cầu có thể đạt quy mô tới 14,5 tỷ USD trong những năm tới – một con số tiệm cận thị trường tôm (25 tỷ USD). Với mức tăng trưởng như hiện tại, nhiều chuyên gia nhận định cá rô phi có thể trở thành ngành hàng chiến lược thứ ba của thủy sản Việt Nam, bên cạnh tôm và cá tra.

Tuy nhiên, để tận dụng tối đa thời cơ này, Việt Nam cần:

Tăng cường đầu tư vùng nuôi quy mô lớn

Cải thiện công nghệ chế biến, truy xuất nguồn gốc

Mở rộng thị trường ngoài Mỹ như EU, Nhật Bản, Trung Đông

VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp nên tập trung phát triển chuỗi giá trị khép kín, kiểm soát đầu vào từ giống, thức ăn, vùng nuôi đến chế biến – xuất khẩu để nâng cao chất lượng, giá trị và khả năng cạnh tranh dài hạn.

Việt Nam đã và đang nắm bắt cơ hội hiếm có từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung để gia tăng thị phần cá rô phi tại Mỹ – một trong những thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới.

Với sản lượng đạt 300.000 tấn, hệ thống giống chất lượng cao, cùng đà tăng trưởng xuất khẩu hơn 100% chỉ trong vài tháng đầu năm, cá rô phi có tiềm năng trở thành “ngôi sao mới” trong ngành thủy sản Việt Nam nếu được đầu tư bài bản và dài hạn.