Khi nói đến những yếu tố làm nên một nhà đầu tư giỏi, người ta thường nghĩ đến khả năng phân tích doanh nghiệp, đọc biểu đồ, đánh giá vĩ mô hay định giá cổ phiếu. Nhưng ít ai chú ý đến một thói quen tưởng chừng đơn giản, không mang lại lợi nhuận trực tiếp: viết nhật ký đầu tư. Thế nhưng, chính thói quen này lại là chìa khóa giúp rất nhiều nhà đầu tư nâng cấp tư duy và hành vi, chuyển từ “đánh theo cảm xúc” sang đầu tư có hệ thống như một chuyên gia thực thụ.

Nhật ký đầu tư không cần cầu kỳ. Bạn không phải viết dài dòng hay ghi chép chi tiết như một nhà phân tích tài chính. Mỗi lần bạn thực hiện một giao dịch – dù là mua, bán hay đứng ngoài – hãy ghi lại vài điều đơn giản: mua mã nào, tại sao mua, kỳ vọng gì, điểm vào – điểm ra dự kiến, cảm xúc lúc giao dịch là gì. Sau đó, mỗi tuần hoặc mỗi tháng, bạn dành thời gian nhìn lại: quyết định đó có hiệu quả không? Lý do ban đầu còn đúng không? Nếu sai, sai ở đâu – phân tích, thời điểm, hay tâm lý?

Nghe thì đơn giản, nhưng chính việc nhìn lại này sẽ giúp bạn phát hiện những “mẫu hành vi” vô hình mà bạn không nhận ra khi đang cuốn vào dòng thị trường. Bạn có thường xuyên cắt lãi quá sớm nhưng gồng lỗ dai dẳng? Bạn có hay mua khi thị trường tăng mạnh vì sợ bỏ lỡ? Bạn có đặt kỳ vọng không thực tế chỉ vì cổ phiếu vừa có một quý tăng trưởng đột biến? Những điểm yếu đó sẽ lặp đi lặp lại – trừ khi bạn có nhật ký để nhìn thấy chúng rõ ràng.

Thêm vào đó, viết nhật ký giúp bạn tránh đánh giá sai lầm dựa trên kết quả ngắn hạn. Có thể một giao dịch thua lỗ là quyết định đúng nếu bạn tuân thủ chiến lược và phân tích hợp lý. Ngược lại, một giao dịch lãi lớn nhưng dựa trên may rủi cũng cần được ghi nhận là “thắng nhờ hên”, chứ không phải bằng chứng cho sự xuất sắc. Nhật ký giúp bạn tách biệt giữa quy trình và kết quả, điều mà nhà đầu tư chuyên nghiệp nào cũng phải rèn luyện.

Một lợi ích quan trọng khác là kiểm soát cảm xúc và duy trì kỷ luật. Khi bạn viết xuống lý do mua một cổ phiếu, bạn sẽ khó lòng bán nó chỉ vì thị trường điều chỉnh nhẹ. Khi bạn đã có kế hoạch rõ ràng trước lúc vào lệnh, bạn sẽ đỡ bị cuốn theo sự nhiễu loạn của tin tức và bảng điện. Nhật ký đóng vai trò như “la bàn cá nhân” – nhắc bạn đi theo lộ trình, không bị xao nhãng bởi tâm lý đám đông.

Ngoài ra, nếu bạn có ý định đầu tư lâu dài, nhật ký còn là tài sản học tập cực kỳ quý giá. Sau 6 tháng, 1 năm, bạn có thể đọc lại hành trình của mình: những quyết định đúng – sai, những cảm xúc đã trải qua, những cổ phiếu từng theo dõi. Qua đó, bạn nhìn thấy sự trưởng thành của bản thân, rút ra bài học sâu sắc hơn bất kỳ lớp học đầu tư nào.

Ghi nhật ký không giúp bạn thắng lệnh ngày mai. Nhưng nó giúp bạn tránh lặp lại những sai lầm ngày hôm qua, và từng bước trở thành nhà đầu tư hiểu rõ chính mình – điều quan trọng bậc nhất nếu bạn muốn đi xa trên thị trường.